Na 150 jaar boodschappen doen wordt het tijd om afscheid te nemen van een echte Nederlandse supermarktlegende: Coop sluit eind deze maand definitief de deuren. Deze bekende keten, die al sinds 1891 deel uitmaakte van ons winkellandschap, voegt zich bij de lange lijst van supermarkten die de afgelopen jaren verdwenen – van C1000 tot Emté. Voor veel mensen betekent dit het einde van een vertrouwde plek waar generaties hun weekendbooodschappen deden.
Het einde van een supermarktlegende na meer dan een eeuw
De geschiedenis van Coop begon bescheiden in 1891 in Zaandam, waar een groep arbeiders besloot samen te werken om betere prijzen voor boodschappen te krijgen. Wat ontstond als een lokale coöperatie groeide in de loop der decennia uit tot een landelijke keten met meer dan 300 winkels verspreid over heel Nederland. Voor generaties Nederlanders was Coop niet zomaar een supermarkt, maar een vertrouwd onderdeel van het dagelijks leven waar families hun weekboodschappen kwamen doen.
Het verdwijnen van deze iconische keten markeert het einde van een tijdperk waarin kleinere, regionale supermarktketens nog konden concurreren met de grote spelers. Coop sluit zich aan bij een indrukwekkende lijst van Nederlandse supermarktmerken die de afgelopen twee decennia ten onder gingen aan de harde concurrentie. C1000, ooit een begrip in Nederlandse winkelstraten, verdween al in 2012. Deen, een keten die vooral in Noord-Holland populair was, moest eveneens de strijd staken. Ook Edah, Super de Boer, Emté, Jan Linders en Konmar konden uiteindelijk niet standhouden tegen de druk van marktleiders als Albert Heijn en Jumbo.
Deze ontwikkeling toont aan hoe drastisch het Nederlandse supermarktlandschap is veranderd. Waar vroeger plek was voor verschillende formats en regionale ketens, wordt de markt nu gedomineerd door enkele grote spelers die almaar efficiënter opereren. Voor consumenten betekent dit minder keuze en het verlies van de vertrouwde buurtsuper waar het personeel je nog bij naam kende.
Optimistische verwachtingen werden niet waargemaakt
In 2019 straalde Coop nog optimisme uit toen financieel directeur Herco Boer vol trots verklaarde dat ze de keten steviger op de kaart hadden gezet. Dit gebeurde nadat Coop een deel van de failliete Emté-winkels had overgenomen, wat destijds werd gezien als een kans om marktaandeel te winnen. Echter, deze optimistische plannen zouden slechts enkele jaren later compleet anders uitpakken dan verwacht.
Wat volgde was een dramatische ommekeer die niemand had zien aankomen. In plaats van groei werd Coop zelf opgeslokt door concurrent Plus, waardoor de rollen volledig omdraaiden. Sindsdien zijn honderden Coop-vestigingen omgebouwd tot Plus-supermarkten, terwijl tientallen kleinere Coop-winkels werden verkocht aan andere partijen zoals Spar, Van Tol en de Boon Food Group. Deze ontwikkeling toont aan hoe snel het tij kan keren in de supermarktwereld.
Eigenaren nemen afscheid van een ‘familie’
Voor ondernemers zoals Jan Obe Hobma uit het Overijsselse Sint Jansklooster betekent het einde van Coop veel meer dan alleen een naamsverandering. Na 17,5 jaar het runnen van zijn Coop-winkel vertelt hij vol weemoed over het afscheid van een organisatie die hij altijd als familie heeft ervaren. Het licht uitdoen eind deze maand voelt voor hem als het afsluiten van een belangrijk hoofdstuk.
Ondanks de emotionele impact blijft Hobma optimistisch voor zijn klanten. Voor hen maakt de overgang naar de nieuwe eigenaar, de Boon-familie, weinig uit. Ze zijn vooral dankbaar dat er in hun kleine dorp überhaupt een supermarkt blijft bestaan, aangezien dit de enige is in de wijde omgeving. Deze praktische benadering toont aan hoe bewoners van kleinere gemeenschappen vooral waarde hechten aan toegankelijkheid van voorzieningen, ongeacht het logo boven de deur.
Kleine keten kon concurrentie niet bijbenen
De harde realiteit van de supermarktwereld wordt pijnlijk duidelijk als je kijkt naar de cijfers achter Coops ondergang. Pieter Steenbergen, auteur van een boek over 150 jaar Coop, verwacht dat veel klanten weinig emotie zullen tonen bij het verdwijnen van het merk. Met een marktaandeel van bijna 4 procent was Coop relatief klein en moest het steeds meer opboksen tegen grote jongens als Aldi en Albert Heijn. Dat werd gewoon een moeilijk verhaal.
Vooral in kleinere gemeenschappen verdwijnen met deze sluitingen herkenbare buurtwinkels die generaties lang het hart van de lokale samenleving vormden. Voor veel ouderen betekent dit het verlies van een vertrouwde plek waar ze jarenlang hun boodschappenlijstje afwerkten en een praatje maakten met bekende gezichten. In sommige steden zoals Almelo betekent het verdwijnen van Coop zelfs dat er tijdelijk géén supermarkt meer in het centrum aanwezig is.
Deze ontwikkeling toont aan hoe de verandering in het winkellandschap doorslaat naar de sociale structuur van gemeenschappen. Wat begon als een coöperatie van arbeiders die samen wilden werken voor betere prijzen, sneuvelde uiteindelijk aan diezelfde prijsdruk die nu door grote ketens wordt bepaald.
Verdere consolidatie in de supermarktwereld
De ondergang van Coop staat niet op zichzelf, maar vormt onderdeel van een bredere trend waarin de Nederlandse supermarktwereld steeds verder inkrimpt. Retailkenner Erik Hemmes verwacht echter geen snelle verdere overnames van de resterende familieketens zoals Dekamarkt, Vomar, Hoogvliet, Nettorama en Poiesz. Deze ondernemingen hebben door de jaren heen een stevige positie weten op te bouwen in hun regio’s en beschikken over loyale klantenkringen die niet zomaar overstappen naar de grote ketens.
Toch sluit Hemmes mogelijke verrassende ontwikkelingen niet uit. Hij merkt op dat bijvoorbeeld Nettorama en Dirk van den Broek ook prima samen zouden kunnen, aangezien beide ketens een vergelijkbare doelgroep bedienen en opereren in aangrenzende marktsegmenten. Daarnaast houdt hij rekening met buitenlandse interesse in de Nederlandse markt.
Er wordt al jaren gespeculeerd over het Belgische Colruyt dat mogelijk zijn pijlen richt op Nederland. Dit bedrijf staat bekend om zijn no-nonsense aanpak en scherpe prijzen, wat goed zou kunnen aansluiten bij de Nederlandse mentaliteit. Een andere potentiële verrassing zou kunnen komen van onverwachte hoek zoals online speler Picnic, die na jaren van groei misschien besluit fysieke winkels te openen om hun bekendheid verder uit te breiden.
Nieuwe alternatieven voor krimpregio’s en kleine dorpen
Ondanks het verdwijnen van talloze supermarktketens blijft er volgens marktonderzoeker Ilse van Velden van YouGov voldoende keuze voor consumenten. In de meeste gebieden heb je nog steeds genoeg concurrentie tussen verschillende winkels. Voor dorpen waar de laatste supermarkt verdwijnt, ontstaan er echter nieuwe mogelijkheden die misschien wel beter aansluiten bij de lokale behoeften.
De groeiende vraag naar alternatieven zoals boerderijwinkels, lokale verswinkels en online bezorgdiensten vult steeds vaker het gat op waar traditionele supermarkten verdwijnen. Picnic breidt bijvoorbeeld hun bezorggebied voortdurend uit naar kleinere gemeenschappen. Ook de terugkeer van de klassieke SRV-wagen wordt steeds realistischer nu veel ouderen moeite hebben met het bereiken van supermarkten in nabijgelegen steden.
Het einde van Coop na 150 jaar voelt bijna als het verlies van een oude vriend – een vertrouwd stukje Nederland dat gewoon altijd in de buurt was. Voor zoveel families was het niet zomaar een supermarkt, maar de plek waar generaties hun weekboodschappen deden en waar het personeel je nog bij naam kende. Ook al domineren nu de grote jongens de markt, het blijft pijn doen om zo’n stukje geschiedenis te zien verdwijnen uit onze winkelstraten.
