De Aziatische hoornaar is een van de grootste bedreigingen voor onze Nederlandse biodiversiteit en voor bijenvolken waar imkers alles aan doen om ze te beschermen. Wat in 2017 begon met één nest bij Dreischor, is inmiddels uitgegroeid tot een ware invasie met duizenden nesten in Zeeland alleen al. De provincie heeft de strijd opgegeven en stopt binnenkort met actieve bestrijding, omdat de natuur nu zelf een oplossing moet vinden – maar dat kan generaties duren volgens experts.
Eerste waarneming en explosieve groei van Aziatische hoornaar
De eerste ontdekking van een Aziatische hoornaar nest in 2017 nabij Dreischor markeerde het begin van een invasie die niemand had kunnen voorspellen. Wat begon als een enkele waarneming groeide binnen negen jaar uit tot een ware plaag met naar verwachting duizenden nesten verspreid over heel Zeeland. Deze explosieve vermenigvuldiging toont aan hoe snel invasieve soorten zich kunnen vestigen wanneer ze eenmaal voet aan de grond krijgen.
Elk nest herbergt honderden van deze gevaarlijke insecten, waarbij elke kolonie jaarlijks tussen de 150 en 500 nieuwe koninginnen voortbrengt. Deze reproductiecijfers verklaren waarom de populatie zo dramatisch is toegenomen in slechts enkele jaren tijd. De koninginnen overwinteren en stichten het volgende seizoen weer nieuwe kolonies, waardoor de cyclus van groei zich exponentieel voortzet.
De snelheid waarmee deze invasieve soort zich heeft verspreid, heeft zelfs experts verrast.
Provincie stopt met actieve bestrijding
De provincie Zeeland heeft een ingrijpend besluit genomen dat de strijd tegen de Aziatische hoornaar fundamenteel verandert. Binnen enkele weken stopt de provincie definitiv met het actief bestrijden van nesten, omdat het budget voor 2025 volledig is uitgeput. Dit drastische besluit komt op een moment dat het aantal nesten een ongekende recordhoogte heeft bereikt.
Anderhalf jaar geleden kondigde de provincie al aan dat er een andere koers zou worden gevaren in de aanpak van deze invasieve bedreiging. In plaats van het wegvangen en vernietigen van nesten, schakelde Zeeland over naar het beheersen van de populatie. De realiteit is namelijk pijnlijk duidelijk geworden: de Aziatische hoornaar is er simpelweg te veel om effectief te bestrijden met de beschikbare middelen en menskracht.
Explosieve toename van nestmeldingen
De cijfers zijn werkelijk schrikbarend en laten een ongekende explosie zien in het aantal hoornaarsnesten dat wordt gemeld. Dit jaar zijn er al vier keer zoveel meldingen binnengekomen vergeleken met vorig jaar, wat aantoont hoe rap deze invasieve plaag zich heeft uitgebreid over Nederlandse grond. De natuur lijkt machteloos te staan tegen deze ongekende vermenigvuldiging.
Uit tellingen van Denise Roelands blijkt dat Zeeuws-Vlaanderen daar iets onder zit met een verviervoudiging van het aantal meldingen. Tot augustus dit jaar kwamen er maar liefst 403 meldingen van hoornaarsnesten bij haar binnen, terwijl vorig jaar de teller tot augustus slechts op 127 stond. Deze dramatische stijging illustreert perfect hoe snel de situatie uit de hand is gelopen.
Het aantal gemelde nesten in heel Zeeland is begin september 2025 opgelopen tot 1.213 nesten, tegenover circa 300 nesten in heel 2024. Deze explosieve groei toont aan dat de Aziatische hoornaar zich heeft gevestigd als een permanente bedreiging. Waar experts eerst hoopten op een natuurlijke oplossing, wordt nu duidelijk dat de strijd tegen deze invasie veel complexer is dan verwacht.
Bedreiging voor Nederlandse biodiversiteit
De Aziatische hoornaar vormt een ongekende bedreiging voor onze Nederlandse flora en fauna, waarbij deze invasieve exoot letterlijk onze eigen natuur opeet. Deze gevaarlijke indringer komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië en hoort dus absoluut niet thuis in onze Nederlandse ecosystemen. Sinds de eerste waarneming in 2017 in Zeeland heeft dit roofzuchtige insect zich razendsnel verspreid en aangepast aan ons klimaat.
Het voedselpatroon van deze gevleugelde indringers is werkelijk dramatisch voor onze biodiversiteit. Ze jagen systematisch op honingbijen, hommels, vlinders, vliegen en andere insecten die cruciaal zijn voor de bestuiving van onze planten. Elke kolonie vernietigt dagelijks honderden van deze onmisbare bestuivers, waardoor de natuurlijke cyclus van plantenbevruchting ernstig wordt verstoord.
De gevolgen reiken veel verder dan alleen het verdwijnen van bijen. Door de afname van bestuivende insecten komen wilde bloemen, fruitbomen en gewassen onder druk te staan. Dit betekent dat de hele voedselketen wordt aangetast, van de kleinste plantjes tot de vogels die afhankelijk zijn van bessen en zaden. De natuurlijke balans die duizenden jaren heeft bestaan, staat nu op het spel door deze ene invasieve soort.
Bijen hebben geen verdediging tegen nieuwe jachttactiek
De hoop is nu gevestigd op de natuur zelf om deze invasieve plaag een halt toe te roepen, maar experts waarschuwen dat dit proces generaties kan duren. Bijen weten simpelweg niet hoe ze zich moeten verdedigen tegen deze gevaarlijke nieuwe bedreiging die compleet anders te werk gaat dan onze eigen Europese hoornaar. Waar Nederlandse bijen al duizenden jaren succesvol hun nesten beschermen tegen lokale bedreigingen, staan ze nu machteloos tegenover deze nieuwe vijand uit Azië.
De jachtstrategie van de Aziatische hoornaar verschilt dramatisch van wat onze bijen gewend zijn. Terwijl de Europese hoornaar traditioneel op de grond blijft tijdens het jagen en zo een bijennest binnenloopt, heeft de Aziatische variant een veel sluwere aanpak ontwikkeld. Deze gevleugelde indringers jagen vanuit de lucht en blijven zwevend voor de ingang van bijenkasten hangen, geduldig wachtend op hun kans om er vandoor te gaan met een bij.
Nederlandse bijen hebben een effectieve verdedigingsstrategie tegen onze eigen hoornaar door er massaal op te duiken, waardoor het beest letterlijk stikt onder de zwerm verdedigers. Deze natuurlijke tactiek faalt echter volledig tegen de luchtaanvallen van hun Aziatische tegenstanders. De invasieve hoornaars blijven gewoon buiten bereik zweven en pakken individuele bijen die naar buiten komen, waardoor de hele kolonie langzaam wordt weggevaagd zonder effectieve tegenaanval.
Experimenten met nieuwe beschermingsmethoden
Terwijl de natuur zelf moet zoeken naar een evolutionaire oplossing tegen deze invasieve plaag, kijken onderzoekers ondertussen naar innovatieve manieren om de populatie binnen de perken te houden. Denise Roelands verwacht echter niet dat zij het nog mee gaat maken dat haar bijen de aanvallen van de Aziatische hoornaar kunnen afslaan. Ze vergelijkt het proces met de manier waarop mensen door de eeuwen heen bepaalde eigenschappen verliezen.
Wij mensen hebben ook nog genen van onze voorouders die we door de jaren en eeuwen heen langzaam kwijtraken. Zoiets duurt generaties, legt Roelands uit. De hoop dat bijen snel een verdedigingsmechanisme ontwikkelen tegen deze nieuwe bedreiging blijkt dus ijdel te zijn.
Ondertussen loopt er in Terneuzen een veelbelovende proef waarbij een soort harp voor bijenkasten wordt geplaatst. De snaren staan ver genoeg uit elkaar om bijen door te laten, maar te dicht op elkaar voor de Aziatische hoornaar. Doordat de snaren onder stroom staan is het snel gedaan met de grote wesp als die er tegenaan vliegt. Deze elektrische verdedigingslinie biedt mogelijk een tijdelijke oplossing totdat de natuur zelf een antwoord vindt op deze buitenlandse indringer.
Het is werkelijk verschrikkelijk hoe deze invasieve plaag onze Nederlandse natuur letterlijk opvreet, terwijl onze eigen bijen machteloos toekijken. De provincie heeft de strijd opgegeven en nu moeten we hopen dat de natuur zelf een oplossing vindt – maar dat kan generaties duren volgens experts. Het is onbegrijpelijk dat één enkele soort zo’n verwoesting kan aanrichten in ons delicate ecosysteem, en onze gedachten gaan uit naar alle imkers die hun bijenvolken zien verdwijnen.