Een leerling die zijn zieke docente de dood wenst – klinkt als iets uit een nachtmerrie, maar het gebeurde echt op een middelbare school in april 2022. Dezelfde dag dat de herstellende kankerpatiënte deze schokkende woorden te horen kreeg, meldde ze zich ziek en kreeg kort daarop een hartinfarct. Nu staat de school voor de rechter: zijn zij verantwoordelijk voor wat er met hun docente is gebeurd?
Schokkende gebeurtenis in april 2022
De gebeurtenis die het leven van deze docente voorgoed zou veranderen vond plaats in april 2022 op een middelbare school die onder de koepel van onderwijsorganisatie Verus valt. De vrouwelijke docent, die net bezig was met het langzame herstel van kanker, werd geconfronteerd met een leerling uit de derde klas die haar de meest verschrikkelijke woorden toewenste die je maar kunt bedenken. Hij wenste haar letterlijk toe dat ze maar snel dood zou gaan.
De impact van deze kwetsende woorden was dramatischer dan iemand had kunnen voorzien. Diezelfde dag nog meldde de docente zich ziek bij haar werkgever. De emotionele schok van wat er was gebeurd, gecombineerd met de fysieke stress van haar herstelproces, bleek te veel voor haar verzwakte lichaam. Kort na dit incident kreeg ze een hartinfarct, waardoor haar gezondheid definitief achteruitging.
Sindsdien is de vrouw volledig arbeidsongeschikt geworden en heeft ze niet meer kunnen terugkeren naar het onderwijs. Haar dienstverband bij de school is inmiddels beëindigd, wat betekent dat ze naast de fysieke en emotionele gevolgen ook nog eens geconfronteerd wordt met financiële onzekerheid. Dit soort situaties waarin docenten onder druk staan laten zien hoe kwetsbaar het onderwijs kan zijn.
Nu heeft de voormalige docente officieel haar werkgever aansprakelijk gesteld voor alle schade die ze heeft geleden. Ze houdt de school verantwoordelijk voor wat er is gebeurd en eist compensatie voor de medische kosten, het verlies van inkomen en de emotionele schade. De vraag die centraal staat is of een onderwijsinstelling juridisch verantwoordelijk kan worden gehouden voor de gevolgen van het gedrag van hun leerlingen.
Rechterlijke uitspraak over aansprakelijkheid
De rechtbank heeft uiteindelijk geoordeeld dat de school geen schadevergoeding hoeft te betalen aan de voormalige docente. Deze uitspraak kwam na een grondige beoordeling van alle genomen maatregelen en de omstandigheden rondom het incident. Volgens de rechter had de onderwijsinstelling voldoende actie ondernomen om soortgelijke situaties te voorkomen.
De school kon aantonen dat er al voorafgaand aan het incident verschillende preventieve stappen waren gezet. Er was een interne coach ingeschakeld die specifiek bezig was met het begeleiden van problematische leerlingen. Ook waren er uitgebreide gesprekken gevoerd met zowel leerlingen als ouders over gepast gedrag en respect voor docenten. De mentor van de betreffende leerling had hem bovendien al eerder aangesproken op zijn ongepaste houding jegens leerkrachten.
Ondanks de emotionele impact van de zaak erkende de rechter dat de opmerking van de leerling uitermate grievend was en grote gevolgen heeft gehad voor het slachtoffer. Toch concludeerde het gerecht dat het gedrag van de leerling niet volledig te voorkomen was, zelfs niet met alle maatregelen die de school had ingezet. Dit soort uitspraken laten zien hoe complex de verantwoordelijkheidsverdeling tussen scholen en ouders in de praktijk kan zijn.
Juridische kaders van werkgeversaansprakelijkheid
De complexe vraag of scholen verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor acties van hun leerlingen valt onder strenge juridische kaders. Kirsten Maes, advocaat en universitair docent aansprakelijkheidsrecht aan de Universiteit Utrecht, legt uit dat scholen niet alleen een zorgplicht hebben richting leerlingen, maar ook richting docenten. Ook richting haar docenten rust op haar als werkgever de verplichting om een veilige en gezonde werkomgeving te waarborgen, óók tegen grensoverschrijdend gedrag van leerlingen.
Deze zorgplicht betekent dat onderwijsinstellingen actief moeten anticiperen op voorzienbare risico’s en adequate maatregelen moeten treffen om hun personeel te beschermen. De school moet aantonen dat zij voldoende heeft gedaan om voorzienbare gevaren te beperken en actief heeft opgetreden tegen onveilige situaties. Dit gaat verder dan alleen reageren op incidenten – het vereist een proactieve benadering waarin potentiële bedreigingen worden aangepakt voordat ze escaleren.
Het Nederlandse aansprakelijkheidsrecht kent voor werkgevers een relatief streng regime. Als schade ontstaat in de uitoefening van de werkzaamheden, is de werkgever in beginsel aansprakelijk, tenzij hij aantoont dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Dit betekent dat de bewijslast bij de werkgever ligt om aan te tonen dat alle redelijke voorzorgsmaatregelen zijn genomen. Deze rechtsnorm geldt ook in het onderwijs, waar positieve verhalen laten zien hoe waardevol de relatie tussen leerlingen en docenten kan zijn.
Geen ernstig verwijt aan school
De rechtbank concludeerde uiteindelijk dat de onderwijsinstelling zich niet schuldig had gemaakt aan ernstig verwijtbaar handelen, waardoor de eis tot schadevergoeding werd afgewezen. De voormalige docente had de situatie in haar klas omschreven als volledig onhoudbaar en beweerde dat er al geruime tijd signalen waren afgegeven over het problematische gedrag van deze specifieke leerling. Volgens haar getuigenis waren er herhaaldelijk waarschuwingen geuit richting de schoolleiding over de ongewenste houding van de jongen.
Hoewel de school werd vrijgesproken van aansprakelijkheid, kreeg de onderwijsinstelling wel degelijk een forse reprimande van de rechter. In de juridische stukken had de school namelijk openlijk verwijten gemaakt aan het adres van de zieke docente, wat door het gerecht werd bestempeld als onnodig grievend. Bovendien had de werkgever aanvankelijk geweigerd om een transitievergoeding aan te bieden aan de arbeidsongeschikte vrouw. Dit soort situaties waarin kwetsbare personen worden ondersteund laten zien hoe belangrijk empathie is in moeilijke omstandigheden.
De rechter noemde deze houding van de school weliswaar onprofessioneel en ongepast, maar niet zwaarwegend genoeg om alsnog een financiële compensatie toe te kennen. De zaak toont de complexe balans aan tussen de verantwoordelijkheden van onderwijsinstellingen en de grenzen van wat redelijkerwijs van hen verwacht kan worden bij het voorkomen van onvoorzienbare incidenten.
Nieuwe meldplicht voor ernstig pestgedrag
Sinds januari 2025 geldt er een verscherpte meldplicht die scholen verplicht om alle vormen van ernstig pestgedrag bij de onderwijsinspectie te rapporteren. Deze nieuwe regelgeving richt zich specifiek op incidenten die sociale, psychische of fysieke schade veroorzaken bij betrokkenen. Het gaat hierbij niet alleen om fysiek geweld, maar ook om verbaal pestgedrag dat ernstige gevolgen kan hebben voor slachtoffers.
De aangescherpte regelgeving betekent dat onderwijsinstellingen nu dubbel verantwoordelijk zijn geworden voor de registratie van problematisch gedrag. Naast de verplichte melding bij de inspectie moeten scholen ook intern alle incidenten vastleggen in hun vertrouwenssysteem. Dit soort maatregelen zijn essentieel, want zoals we zien bij verhalen waarin een directeur creatief omgaat met leerlingproblemen, kan empathie veel verschil maken.
Of de school in deze specifieke zaak daadwerkelijk gebruik heeft gemaakt van deze meldingsmogelijkheden blijft onduidelijk. De nieuwe wet zou kunnen betekenen dat vergelijkbare situaties in de toekomst beter worden gedocumenteerd en mogelijk sneller worden opgepakt door de relevante instanties. Dit geldt vooral voor gevallen waarin kwetsbare leerlingen worden beschermd door buitenstaanders die ingrijpen.
Toenemende aandacht voor schoolveiligheid
De maatschappelijke discussie over veiligheid binnen het onderwijs heeft sinds 2024 een nieuwe dimensie gekregen. Onderwijsinstellingen worden steeds vaker geconfronteerd met rechtszaken waarin hun zorgplicht wordt betwist, vooral wanneer het gaat om psychosociale onveiligheid en grensoverschrijdend gedrag. Deze ontwikkeling heeft ertoe geleid dat scholen hun protocollen grondig herzien en veel meer aandacht besteden aan preventieve maatregelen.
In recente jurisprudentie benadrukken rechters dat van onderwijsinstellingen niet verwacht mag worden dat zij elk denkbaar risico kunnen uitsluiten. Wel moet er sprake zijn van een aantoonbaar actief beleid en zorgvuldige interventiestrategie wanneer signalen van structureel onveilig gedrag naar boven komen. Dit betekent dat scholen proactief moeten handelen bij herhaalde incidenten en niet alleen reactief mogen optreden. Verhalen waarin leraren bovengemiddeld veel empathie tonen, illustreren hoe waardevol menselijke betrokkenheid is.
Diverse onderwijskoepels zijn daarom gestart met implementatie van herstelgesprekken en mediation bij incidenten rond psychosociale onveiligheid. Deze nieuwe aanpak richt zich niet alleen op bestraffen, maar ook op begrip creëren tussen betrokkenen. Ook zijn er meer investeringen gedaan in specialistische coaching voor leerlingen die structureel problemen veroorzaken. Dit soort constructieve benaderingen kunnen veel verschil maken, net zoals situaties waarin onverwachte helden optreden in crisissituaties.
Deze verschrikkelijke zaak laat zien hoe kwetsbaar docenten kunnen zijn en wat de gevolgen van grensoverschrijdend gedrag kunnen betekenen. Het is onbegrijpelijk dat een zieke lerares zulke afschuwelijke woorden naar het hoofd krijgt geslingerd, en dan ook nog eens een hartinfarct krijgt door de emotionele shock. Gelukkig zijn er nu strengere regels voor scholen om pestgedrag te melden, maar het leed voor deze vrouw is al geschied. Hopelijk zorgen dit soort zaken ervoor dat onderwijsinstellingen nog alerter worden op signalen van problematisch gedrag voordat het escaleert.
