Je zou misschien denken dat de ziekte van Lyme al eng genoeg is, maar onderzoekers waarschuwen nu voor een nieuw virus dat wordt overgedragen door teken en dat nóg dodelijker kan zijn. De tekenencefalitis virus (TBEV) veroorzaakt hersen(vlies)ontsteking en heeft geen gerichte behandeling – in zeldzame gevallen kan het zelfs tot blijvende neurologische schade of overlijden leiden. Sinds maart 2025 is dit virus in Nederland meldingsplichtig geworden vanwege het ernstige ziektebeeld, en hoewel het aantal gevallen nog relatief laag is, breidt het zich langzaam uit naar Nederlandse risicogebieden zoals de Sallandse Heuvelrug en de Utrechtse Heuvelrug.
Tekenencefalitis virus gemeld als nieuwe bedreiging
De Nederlandse autoriteiten hebben het tekenencefalitis virus officieel erkend als een ernstige gezondheidsbedreiging die onmiddellijke aandacht verdient. Sinds maart 2025 zijn alle gevallen van TBEV meldingsplichtig geworden, een beslissing die niet licht genomen werd door de medische instanties. Het virus veroorzaakt namelijk hersen- en hersenvliesontsteking, een aandoening die veel ernstiger verloopt dan de bekende ziekte van Lyme. In tegenstelling tot Lyme heeft tekenencefalitis geen gerichte behandeling beschikbaar, waardoor patiënten afhankelijk zijn van ondersteunende zorg. Onderzoekers bevestigen dat het virus plotseling kan toeslaan en binnen korte tijd ernstige neurologische symptomen kan veroorzaken. Slachtoffers ervaren vaak hoge koorts, hoofdpijn en in sommige gevallen verlies van coördinatie.
Het meest verontrustende aspect is dat TBEV in zeldzame gevallen blijvende hersenschade kan achterlaten of zelfs tot overlijden kan leiden. Medische professionals waarschuwen dat vroege herkenning cruciaal is, hoewel de symptomen aanvankelijk lijken op een gewone griep. De uitbreiding naar Nederlandse natuurgebieden maakt dit virus tot een groeiend probleem voor wandelaars en natuurliefhebbers die regelmatig bossen en heidevelden bezoeken.
Uitbreiding van het virus in Nederlandse gebieden
Hoewel tekenencefalitis nog minder voorkomt dan de bekende ziekte van Lyme, breidt het gevaarlijke virus zich gestaag uit naar Nederlandse natuurgebieden. De Sallandse Heuvelrug en de Utrechtse Heuvelrug worden inmiddels als officiële risicogebieden aangemerkt door gezondheidsautoriteiten. Deze populaire wandelroutes trekken jaarlijks duizenden natuurliefhebbers die nu extra waakzaam moeten zijn.
Medische experts verwachten dat het aantal gemelde TBEV-gevallen de komende jaren aanzienlijk zal toenemen. Onderzoekers waarschuwen dat deze trend vooral zichtbaar wordt in de zomermaanden wanneer mensen meer tijd doorbrengen in bossen en heidevelden. Ook in België duiken steeds vaker meldingen op van het virus. Het verontrustende is dat veel wandelaars zich nog niet bewust zijn van dit nieuwe gevaar. Terwijl iedereen inmiddels weet hoe belangrijk het is om na een boswandeling te controleren op teken vanwege Lyme, blijft tekenencefalitis nog grotendeels onbekend. Het virus verspreidt zich echter ongemerkt via dezelfde teken die al decennialang in Nederlandse natuurgebieden voorkomen.
Alternatieve besmettingsroutes via melkproducten
Naast de bekende overdracht door tekenbeten kunnen mensen het tekenencefalitis virus ook oplopen via een andere, minder bekende route. Het drinken van ongepasteuriseerde melk van besmette dieren vormt namelijk een reële bedreiging, hoewel dit gelukkig nog zelden voorkomt in Nederland. Deze alternatieve besmettingsroute kreeg vooral sinds 2024 meer aandacht van onderzoekers na lokale uitbraken in Centraal- en Oost-Europa.
Geiten, schapen en koeien kunnen het virus namelijk via tekenbeten krijgen en vervolgens uitscheiden in hun melk. Wanneer deze rauwe melk wordt geconsumeerd zonder pasteurisatie, kunnen mensen alsnog besmet raken met TBEV. Dit verklaart waarom bepaalde boerengemeenschappen plotseling meerdere gevallen tegelijk registreerden, ondanks dat niet iedereen een tekenbeet had opgemerkt.
Gezondheidsautoriteiten benadrukken dat pasteurisatie het virus volledig doodt, waardoor supermarktmelk geen risico vormt. Het gevaar schuilt vooral bij zelfgemaakte zuivelproducten van lokale boeren of bij mensen die rechtstreeks melken van dieren in risicogebieden. Onderzoekers bevestigen dat deze besmettingsroute helpt verklaren waarom het virus zich sneller verspreidt dan verwacht.
Vaccinatiemogelijkheden nu beschikbaar
Het tekenencefalitis virus hoeft gelukkig niet langer een onzichtbare bedreiging te blijven voor natuurliefhebbers en wandelaars. Sinds kort kunnen mensen zich namelijk laten vaccineren tegen deze gevaarlijke vorm van hersenontsteking, wat een enorme vooruitgang betekent in de strijd tegen TBEV. Het vaccin biedt effectieve bescherming tegen het virus en wordt sterk aanbevolen voor iedereen die regelmatig tijd doorbrengt in bekende risicogebieden.
Medische autoriteiten adviseren de vaccinatie vooral voor wandelaars die frequent de Sallandse Heuvelrug, Utrechtse Heuvelrug of vergelijkbare bosgebieden bezoeken. Het vaccin werkt preventief en moet worden toegediend voordat mensen worden blootgesteld aan besmette teken. Vijfjarigen en andere kinderen kunnen eveneens worden gevaccineerd volgens het aanbevolen schema.
De vaccinatie bestaat uit meerdere prikken die over enkele maanden worden verspreid om optimale bescherming op te bouwen. Gezondheidsexperten benadrukken dat dit vaccin een cruciale doorbraak vormt, vooral omdat er nog steeds geen gerichte behandeling beschikbaar is voor patiënten die al besmet zijn geraakt. Voor mensen die veel in de natuur komen, kan deze preventieve maatregel letterlijk het verschil betekenen tussen gezondheid en ernstige neurologische complicaties.
